E-bikes straks mogelijk op afstand af te remmen, zodat Amsterdam weer wat veiliger wordt (2024)

Het klinkt volgens de gemeente Amsterdam „futuristisch” en inderdaad kan de invoering ervan nog lang op zich laten wachten. Maar dat gemeenten de snelheid van elektrische fietsen op afstand kunnen afremmen, is technisch mogelijk. „We hebben er nu zelf een digitale infrastructuur voor ontwikkeld”, zegt ingenieur Paul Timmer van stichting Townmaking Institute, een non-profitorganisatie die programma’s maakt op het gebied van mobiliteit en veiligheid.

Vorige week reed de Amsterdamse D66-wethouder Melanie van der Horst (Verkeer) tijdens een testrit op een e-bike waarvan de trapondersteuning wegvalt zodra er een min of meer kwetsbaar gebied opdoemt: een school, een park, een druk kruispunt of fietspad, wegwerkzaamheden, de plaats van een ongeval. Van der Horst: „Ik kreeg op mijn schermpje een spelend kind met een voetbal te zien. Even later kwam ik in het rood te staan en werd mijn snelheid afgeremd tot 15 kilometer per uur”, vertelt ze.

Het systeem bevindt zich nog in een experimentele fase. Maar het zou wat wethouder Van der Horst betreft een welkom middel zijn om de stad Amsterdam weer wat veiliger te maken. Ruim de helft van alle verkeersslachtoffers in Amsterdam zat op een fiets, blijkt uit cijfers over 2022, en van de fietsslachtoffers zat ten minste één op de tien op een elektrische fiets. Van der Horst: „Het aantal ongevallen met fietsers is schrikbarend hoog. Kinderen durven niet meer te fietsen, ouderen stappen af als er weer eens een opgevoerde fatbike aan komt. Meer dan de helft van alle elektrische fietsers rijdt harder dan de toegestane 25 kilometer per uur. Elektrische fietsen zijn tegenwoordig ook veel méér dan een fiets die wat sneller rijdt; het zijn soms zware bakbeesten, die bij een ongeval ernstig letsel veroorzaken.”

Ook andere Europese steden

Volgend jaar worden de eerste testritten gemaakt door Amsterdammers die zich daarvoor vrijwillig kunnen aanmelden. Zij krijgen dan de beschikking over een app die hen waarschuwt zodra een snelheidsbeperking eraan zit te komen.

De interventie is mogelijk dankzij het systeem dat door Townmaking Institute is ontwikkeld, en dat binnenkort ook in zes andere Europese steden wordt beproefd, waaronder Milaan, Athene en München. Overheden kunnen in een mum van tijd snelheidsbeperkingen instellen die vervolgens naar de elektrische fietsers in de omgeving van kwetsbare zones worden verzonden. De fiets, die kan worden getraceerd met een gps-signaal, moet daartoe dan wel zijn uitgerust met een ontvangstkastje. De snelheid beperken is niet zo moeilijk, legt ingenieur Paul Timmer uit. „Er zijn vijf fabrikanten en leveranciers van motoren voor elektrische fietsen. Die werken allemaal met vergelijkbare systemen.”

Ingewikkelder dan de uitvoerbaarheid is de vraag of steden het systeem daadwerkelijk willen invoeren, en of gebruikers ermee willen rijden. Timmer: „Tijdens onze eerste ervaringen is gebleken dat het systeem ook een ander soort gedrag van fietsers veroorzaakt. Dat is natuurlijk heel tof.” Komende maanden wil Amsterdam overleggen met andere Europese steden en met fabrikanten van elektrische fietsen, die nu óók al begrensd zijn tot een snelheid van 25 kilometer per uur.

Uit gemeentelijke enquêtes bleek eerder dat bijna 70 procent van de Amsterdammers zich zorgen maakt over de eigen veiligheid in het verkeer, vooral vanwege de hoge snelheid van auto’s maar ook van die van scooters en e-bikes. Veel hoofdstedelingen dringen aan op meer handhaving en op elektronische begrenzing van snelheden.

Dankzij de ‘intelligente snelheidsaanpassing’ kan een maximumsnelheid eenvoudiger worden behaald dan via handhaving mogelijk zou zijn. Een boete voor te hard rijden is niet nodig. Wel zal vermoedelijk een „maatschappelijk debat” volgen, vermoedt wethouder Van der Horst, over de mate waarin de overheid mag ingrijpen in de vrijheid van de fietser. „Dit plan doet iets met het gevoel van vrijheid van fietsers. Anderzijds doet de vrijheid van nu ook iets met de vrijheid van anderen. Die wordt nu beperkt door het harde rijden.”